Gesteentes

a. Definities

gesteentes=de verschillende soorten materialen waaruit de aardkorst is samengesteld.
Mineralen= de kleinste homogene bestanddelen waaruit de gesteentes zijn samengesteld.

b. Soorten

naargelang het ontstaan van de gesteentes kan men ze in volgende 3 grote groepen onderverdelen:

Vul, op basis van deze uitleg en deze site of deze, de onderstaande figuur in.

De overgang van de ene gesteentesoort naar de andere kan je in deze animatie waarnemen.

Te gebruiken terminologie: stollingsgesteente, afzettingsgesteente, metamorf gesteente, smelten en afkoelen, erosie +afzetting, metamorfose onder hoge druk en/of hoge temperatuur.

 

de overgang tussen de gesteentesoorten ( Engelstalige animatie )

Bespreking van de 3 soorten gesteentes:

animatie


b.1. De magmatische gesteentes (=de stollingsgesteentes) ( in het Engels; igneous rock )

= gesteentes die ontstaan zijn door de afkoeling en stollling van een magma ( = vloeibaar gesteente )


We kunnen hier volgende 3 subtypes onderscheiden:

Noteer, op basis van deze animatie, de namen van deze 3 types op onderstaande figuur:

Kies uit: uitvloeiingsgesteente ( =lava ), dieptegesteente of ganggesteente

 

animatie ( bron ) overzicht stollingsgesteentes


Bespreking: door gebruik te maken van site 1 en site 2 kan je de kenmerken van deze gesteentes vinden

- uitvloeiingsgesteentes: gesteentes die ontstaan zijn door de afkoeling en stolling van een magma aan het aardoppervlak een snelle afkoeling en stolling een fijnkorrelig gesteente

typevoorbeeld: basalt foto 1, 2

- dieptegesteentes: gesteentes die ontstaan zijn door de afkoeling en stolling van een
magma onder het aardoppervlak en in een groot volume een trage afkoeling en
stolling een grofkorrelig gesteente

typevoorbeeld: graniet (uitleg), foto's

- ganggeteente: gesteentes die ontstaan zijn door de afkoeling en stolling van een magma onder het aardoppervlak en in een gangvormig lichaam een middelmatige afkoeling en stolling een middelmatige korrelgrootte

typevoorbeeld: porfier ( =kassei) ,Quenast ( zoek in in Google Earth )

b.2. Sedimentgesteentes (= afzettingsgesteentes )


= gesteentes die zijn afgezet door rivieren ( = fluviatiel), door de wind ( =eolisch), de zee ( = marien), gletsjers ( = glaciaal ), of andere vormen van erosie.

Deze gesteentes zijn ontstaan door:

1.door de afbraak van metamorfe of magmatische gesteentes die, na transport, opnieuw zijn afgezet. Voorbeelden: grint, zand, leem en klei

Korrelgrootte
(diameter in µm )

 

 Korrelgrootte
(diameter in mm )		 gesteente eigenschappen* of 2
< 2 µm < 0,002 mm Klei kneedbaar en korrels niet zichtbaar met het blote oog
2 - 50 µm 0,002 - 0,050 mm Leem los en korrels niet zichtbaar met het blote oog
50 - 2000 µm 0,050 - 2 mm Zand los en korrels zichtbaar met het blote oog
> 2000 µm
 > 2 mm Fractie Grove delen (grind,..) los en grote korrels zichtbaar met het blote oog

*Selecteer uit:

1. korrels invidueel zichtbaar met het blote oog of niet

2. los of kneedbaar

http://www.baksteen.be/fabr_ontginning.html

2. uitkristallisatie van in het water opgeloste stoffen


voorbeelden: zoutgesteentes, stalagmieten ,stalagtieten, travertijn ( zoek ook in Google Earth naar Pamukkale ) ,


3. afzetting van afgestorven planten of dieren:

voorbeelden: kalksteen, koraalriffen, veen (=turf), aardolie,enz

 

b.3. Metamorfe gesteentes ( animatie )


= gesteentes die een metamorfose ( = verandering inzake structuur ,samenstelling, enz )
ondergaan hebben onder invloed van hoge druk en/of hoge temperatuur.
Voorbeelden: http://www.acquistoditalia.com/Natuursteen/Enkele_soorten/enkele_soorten.html

Steenkool= metamorfose van veen
Marmer= metamorfose van kalksteen
Leisteen = metamorfose van klei

c. Synthese

Vervolledig onderstaande tabel.

Kies bij de voorbeelden minimum 1 voorbeeld uit de les.

Zoek zelf op in welke caregorie volgende gesteetes thuishoren: obsidiaan, gneis, kalksteen van Pamukkale, arduin (= blauwe hardsteen ).

soort gesteente subtype concrete voorbeelden
1. de magmatische gesteentes 1. 1.
2. 2.
3. 3.
2. 1. 1.
2. 2.
3. 3.
3.    

 

D. De keiharde gesteentequiz

E. Tijd over?

zeer uitgebreide uitleg over mineralen

gesteentes en platentektoniek

De mineralen van België

Mooie commerciële site van natuursteen

zand, leem, klei en grind in Vlaanderen ( gewonnen als oppervlaktedelfstof )